Kimya Mühendisliği Nedir? Mezunları Ne İş Yapar?

Kimya mühendisliği denilince akla ilk olarak kimyayla içli dışlı bir bölüm gelir. Kısmen doğru olsa da kimya mühendisliği daha çok kimyasal ürünlerin üretim süreçleriyle ve yönetimiyle ilgilenir. Çevremizde bulunan hemen her şeyin kimyasal bir üretim sürecinden  geçtiğini düşünürsek, kimya mühendisliği epeyce geniş bir çalışma alanını kapsar. Bu yazımda kimya mühendisliği nedir ve kimya mühendisleri ne iş yapar?Sorularını cevaplandırmaya çalışacağım.

Kimya Mühendisliği Nedir?

Sanayi Devrimi’yle beraber endüstriyel kimyasallara olan talep ciddi bir artış göstermiştir. Sanayi Devrimi’nden önceki zamanlarda kullanılan proseslerin, artan talebi karşılamak için yetersiz gelmesinden kaynaklı olarak bu alanda büyük ölçekli üretim meydana geldi. Böylece daha az maliyetle daha çok üretim yapılmaya başlandı. Bu gelişmeler kimya mühendisliğinin doğmasına öncülük etmiştir.

Kimya mühendisliği, organik veya inorganik hammaddeyi değerli ve kullanışlı bir son ürüne dönüştürmek için gereken prosesleri yöneten mühendislik dalıdır. Hammaddenin özelliklerini inceler, özelliklere uygun olarak yapılacak kimyasal işlemler doğrultusunda sürecin işleyişini ve kullanılacak ekipmanları en ekonomik yolla üretilecek şekilde dizayn eder.   

Kimya mühendisleri, temel kimya bilgilerinin yanı sıra mühendislik bilgileriyle karşılaşılan problemleri çözmeye veya süreci iyileştirmeye çalışırlar. Aynı zamanda fizik, matematik ve biyoloji alanlarında derinlemesine bilgi sahibi olunmasıyla beraber kimya mühendisliği, temel mühendislik alanlarından birini oluşturur.

Kimya Mühendisi Ne İş Yapar?

Kimya mühendisleri üretimin olduğu her yerde çalışabilirler. Disiplinler arası bir mühendislik dalı olması nedeniyle yaptıkları işler ve çalışma alanları geniştir. Kalite kontrol, satış-pazarlama, proje yönetimi, çevre yönetimi, risk yönetimi, ürün geliştirme, kalite güvence ve AR-GE gibi alanlarda kimya mühendisleri etkin olarak rol alır.

Kimya mühendislerinin görevleri genel olarak şu şekilde sıralanabilir:

• Tesis tasarımı, çalışması ve kontrolü
• Kalite kontrolü, ürünün geliştirilmesi
• Ar-Ge’de yeni tesis geliştirilmesi veya var olan tesislerin performansının iyileştirilmesi
• En düşük maliyetle en kaliteli ürün eldesini sağlamak
• İşletmeyi ekonomik ve verimli olacak şekilde kurmak
• Tesiste oluşan atık sorunlarını çözmeye çalışmak
• Matematiksel modelleme yapmak
• Veri toplamak, analiz etmek, raporlamak
• Fizibilite raporu hazırlamak
• Prosesi ve proses elemanlarını analiz etmek, ihtiyaca uygun yeni tasarımlar oluşturmak
• Zararlı ve tehlikeli kimyasallar için güvenlik prosedürleri uygulamak
• Yeni teknolojileri uygulamak
• Proses kontrolü ve emniyeti sağlamak
• Süreç için gereken enerji miktarını minimize edecek yollar geliştirmek

Kimya Mühendisliği Çalışma Alanları

• İlaç üretimi
• Gübre
• Alternatif enerji
• Petrokimya
• Kozmetik
• Temizlik ürünleri
• Nanoteknoloji
• Biyoteknoloji
• Cam
• Çimento
• Kağıt
• Seramik
• Su arıtımı
• Gıda
• Hammadde üretimi
• Petrol
• Otomotiv
• Tekstil, boya
• Savunma sanayii

Sağlık biyoteknolojisi ve tarımsal biyoteknoloji sanayileri hızla gelişmektedir. Biyoteknoloji sanayisinde araştırma, ürün geliştirme, proses geliştirme, üretim boyutlarında yaşanan canlılık kimya mühendisliğini olumlu etkilemektedir.

İlaç üretimi sektöründe ise prosesi dizayn etme, kontrol ve üretimin her basamağında optimizasyonu sağlama gibi görevlere sahiplerdir.

Nanoteknoloji, maddeyi atomik düzeyde inceleyerek var olan maddeden yeni madde üretmeyi amaçlar. Nanoteknoloji alanında yaşanan gelişmelerle bugün çizilmeye karşı dayanıklı ürünler; telefon, tablet, bilgisayar ekranları; kamera lensleri ve cam ürünler kullanılmaktadır. Ayrıca toz ve kir tutmayan ürünler de nanoteknoloji sayesinde üretilebilmektedir. Bu ürünlerin üretim süreçlerinde kimya mühendisleri aktif olarak rol oynarlar.

Fosil yakıtlardan olan petrolün işlenmesi sürecinde de çalışmalar yaparlar. Petrolün doğrudan gaz tanklarına gitmesini, sürecin sürdürülebilirliğini, kontrolünü ve yönetimi sağlarlar. Petrol ürünlerinin ayrışması için gereken sistemin dizaynından ve doğru kimyasalların kullanılıp petrolün kullanılabilir hale gelmesinden sorumludurlar.

Fosil yakıtların çevreye verdiği zararı azaltmak ve yeni kaynaklar keşfetmek için bu alanlarda kimya mühendisleri araştırma-geliştirme çalışmaları gerçekleştirirler. Çevreye zarar vermeyen, yenilenebilir, güvenli ürün ve kimyasalların geliştirilmesi için çalışırlar.

Kimya Mühendislerinin Sahip Olması Gereken Özellikler

Kimya mühendisliği nedir az çok fikir sahibi olduğumuza göre gelin bir de kimya mühendislerinin sahip olması gereken özellikler hakkında konuşalım:

• Analitik düşünme becerisi, sorgulayıcı olma
• Sabırlı olma
• Araştırmaya, okumaya ve öğrenmeye meraklı olma
• Yeni teknolojileri ve bilimsel gelişmeleri takip etme ve uygulayabilme
• Sorumluluk sahibi olma
• Meslek etiğine sahip olma
• İş sağlığı ve güvenliğine dikkat etme, titizlik
• Fizik, kimya, biyoloji, matematik alanlarında başarılı olma
• Yaşam boyu öğrenmeye ve kendini geliştirmeye açık olma
• Ekip çalışması ve bireysel çalışmaya yatkın olma
• Yabancı dil bilme
• Planlama ve proje yönetimi becerilerine sahip olma
• Bilgisayar programlarına hakim olma
• Üst düzey alan bilgisi
• Pratik çözümler üretebilme
• Karar verme becerisi
• İletişim becerileri
• Zaman yönetimi
• Düzenli ve disiplinli olma
• Yüksek motivasyona sahip olma
• Liderlik
• Laboratuvarda vakit geçirmeyi sevme

Kimya Mühendisliği İş İmkanları

Kimya mühendisleri laboratuvarlarda, işletmelerde veya ofiste çalışabilirler.

Laboratuvar

İstenilen miktarda ürün elde etmek için gereken kimyasalları, hammaddeleri ve katalizörleri belirleyip uygun prosesi dizayn eder. Küçük miktarlarda analizi yapılan hammaddelerin ve kimyasalların büyük ölçekli fabrikalarda ürüne dönüştürülmesi için gereken hesaplamaları yapar. Laboratuvardaki ekipmanların kalibrasyonunu sağlar.

İşletme

Maliyeti minimize ederek üretimi ve ürünün kalitesini maksimize etmeyi amaçlar. Üretim süreçlerini geliştirir, dizayn eder ve oluşan arızaları saptayıp iyileştirilmesi için çalışmalar yapar. Süreç yönetiminden de kimya mühendisleri sorumlu olur.

Ofis

Ürünün satış ve pazarlamasından sorumlu olabilirler. İş geliştirme ve ruhsatlandırma departmanlarında da görev alırlar.

Kimya Mühendisliği Okumak Zor Mu?

Her bölümün ve işin zorluğu olsa da önemli olan onu severek yapmaktır. Laboratuvarda deney yapmayı sevenler ve analitik becerilere sahip olanlar kimya mühendisliğini tercih edebilirler.

Kimya mühendisliği ilk iki sene ortak mühendislik dersleri görür. İlk sene genel kimya, fizik ve kalkülüs dersleriyle beraber bilgisayar programlama ve teknik çizim dersleri de vardır. Burada önemli olan sayısal alanda yetenekli olmak, düzenli çalışmak ve gelişim odaklı olmaktır. Sonraki senelerde ise dersler birbiriyle bağlantılıdır ve bilgiler kalıcı olarak öğrenilmeye çalışılmalıdır.

Kimya mühendisliği yoğun bir bölümdür. Her dönem laboratuvar dersleri vardır. Laboratuvarda deney yaparken laboratuvar kurallarına uymak ve deney esnasında sorumlu ve disiplinli davranmak gerekir. Her deneyin yapılma süresi farklıdır. Deneylere gelmeden önce ön hazırlık yapmak gerekir. Deney başlamadan önce kısa sınav yapılır ve ders anlatımından sonra deneye geçilir. Deneyden sonra rapor hazırlanır.

Her hafta yapılan deneyler dışında sınav takvimi de yoğundur. Ancak bu yoğunluk size zaman yönetimi kazandırır. Kimya mühendisliğindeki dersler, öğrencileri genel olarak farklı ve analitik düşünmeye yönlendirir. Edinilen bu beceriler, öğrencilik ve iş hayatında olumlu katkılar sağlayacaktır.

Öğrencilik hayatının yanı sıra iş hayatını da değerlendirmek gerekir. Eğer laboratuvarda çalışmak istiyorsanız sabırlı ve uzun deney sürelerine karşı dayanıklı olmalısınız. Laboratuvar ortamında bulunmayı da sevmeniz gerekir. Orada bulunduğunuz süre boyunca güvenlik açısından laboratuvar kurallarına uymalısınız. Sayısal sonuçlar önem arz ettiğinden hassas hesaplamalar yapmalı, dikkatli ve titiz olmalısınız. En doğru sonuca yaklaşabilmek için birçok kez deneyi tekrar etmeniz gerekir.

İşletmeler ise genellikle şehir merkezine uzak yerlerde bulunur. Mezun olduktan sonra ağır kimyasallarla çalışabilirsiniz. Bulunduğunuz işletmenin güvenliğinden de sorumlusunuz ve yangın, patlama, zehirlenme vb. bir sorunla karşılaşmamak için süreçleri ve sorunları titizlikle kontrol etmelisiniz.

Ofis ortamında çalışmak ise güçlü bir yazılı ve sözlü iletişim yeteneği gerektirir. Bu becerilerinizi geliştirmelisiniz. Sunum becerileriniz ile birlikte kriz yönetiminizi de geliştirmelisiniz.

Kimya Mühendisliği Maaşları

Kimya mühendisliği maaşları; kimya mühendislerinin yeni mezun, kıdemli olmalarına göre değişirken; mühendisin çalıştığı sektöre, yaptığı işe ve çalışma standartlarına göre de değişebilmektedir. Devlette çalışan bir kimya mühendisinin maaş aralığı 8000-11000 TL arası değişmektedir. Özel sektörde ise maaşın miktarına etki eden birçok faktör vardır. Yaş, yeni mezun veya kıdemli olma, kendini geliştirmişlik seviyesi, yapılan iş, sektör gibi kriterlere göre maaş belirlenir. Yeni mezun bir kimya mühendisi asgari ücret civarında bir maaşla işe başlar. 2 yıl ve ya 5 yıldan fazla kimya mühendisliği tecrübesi olanlar için ise yine bir farklılık söz konusudur. 2 yıl kıdemli bir kimya mühendisi ortalama olarak 6500 TL kazanırken, 5 yıldan fazla deneyimi olan bir kimya mühendisi ortalama olarak 8500 TL kazanabilmektedir. Daha detaylı bilgi almak için kimya mühendisliği maaşları yazısına göz atmanızı tavsiye ederim.

Kimya Mühendisliği Dersleri

Kimya mühendisliği okuyan kişiler ilk sene ortak dersler alırken 2. Sınıftan itibaren bölüme yönelik dersler almaktadırlar. Seçmeli dersler okuldan okula farklılık gösterebildiği için genel olarak alınan dersleri şöyle sıralayabiliriz:

• Kimya Mühendisliğine Giriş
• Genel Kimya/Laboratuvarı
• Fizik/Laboratuvarı
• Matematik
• Bilgisayar Destekli Teknik Çizim
• Bilgisayar Programlama Dilleri
• Analitik Kimya/Laboratuvarı
• Kimya Mühendisliğinin Temel Prensipleri
• Mühendislik Termodinamiği
• Diferansiyel Denklemler
• Organik Kimya/Laboratuvarı
• Akışkanlar Mekaniği
• Fizikokimya
• Kimya Mühendisliği Termodinamiği
• Aletli Analiz Laboratuvarı
• Isı Transferi
• Kimyasal Reaksiyon Mühendisliği
• Sayısal Analiz Yöntemleri
• Kütle Transferi
• Matematiksel Modelleme
• Temel Malzeme Bilimi
• Mühendislik Ekonomisi
• Kimya Mühendisliği Laboratuvarı
• Kimya Mühendisliği Dizaynı
• Kimyasal Teknoloji
• Süreç Kontrolü
• İş Sağlığı ve Güvenliği

Belirtilen dersler dışında ikinci sınıftan itibaren alınacak seçmeli derslerle kendinizi yönelmek istediğiniz alanda yetkinleştirebilirsiniz.

Bu yazımda kimya mühendisliği nedir ve kimya mühendisleri ne iş yapar? Sorularına cevap vermeye çalıştım ve kimya mühendisliğini daha yakından tanıtmış oldum. Umarım faydalı bir içerik olmuştur.