Mekatronik Mühendisliği Nedir? Mezunları Ne İş Yapar?

Teknolojinin giderek geliştiğinin ve hayatımızda büyük yer kapladığının hepimiz farkındayız. Teknolojik yenilikleri takip eden, robotik ve otomasyon denilince akla ilk gelen bölüm olan mekatronik mühendisliğinin; yeniliğe, üretime, dönüşüme katkısı büyüktür ve bir ihtiyaç olarak ortaya çıkmıştır.  Bu yazımda her ne kadar önemli olsa da birçok kişinin tam olarak bilgi sahibi olmadığı mekatronik mühendisliği bölümünü, bu bölümde okuyan bir öğrenci olarak sizlere anlatmaya çalışacağım. Mekatronik mühendisliği nedir, mekatronik mühendisi ne iş yapar? Gelin hep birlikte öğrenelim.

Mekatronik Mühendisliği Nedir?

Mekatronik (mechatronics) terimi; mekanik (mechanical) ve elektronik (electronics) kelimelerinden türetilmiştir. Mekatronik mühendisliği; makine, elektronik, yazılım ve kontrol mühendisliklerinin kesişiminde yer alan disiplinler arası bir bölümdür. Mekatronik mühendisi; makine çizimi-analizi yapabilen kişidir. Aynı zamanda makinenin çalışması için gerekli olan elektrik düzeneğin oluşturulmasından sorumludur. Gerektiğinde de yazılım programlama bilgisini kullanabilen donanımlı kişiye denir.

Mekatronik mühendisliği geniş çalışma olanaklarına sahiptir. Temel amacı ise hayatımızı iyileştirecek teknolojik gelişmelere katkıda bulunmaktır. Bu bölümde verilen eğitim diğer mühendisliklere göre daha kapsamlıdır. Bunun nedeni ise en başta bahsettiğimiz gibi birkaç mühendisliğin kesişiminde yer almasından kaynaklanır. Makine, elektronik ve bilgisayar mühendisliğinde verilen ana dersler burada da verilir. Dolayısıyla üniversite hayatınız boyunca alacağınız eğitimin içeriği yoğundur. 

Ana derslerin içerikleri genellikle yoğun ama öğreticidir. Uygulamalı derslerde aynı şekilde yorucudur fakat öğrenciye çok faydalı olmaktadır. Tüm derslerde her şeyi tam anlamıyla öğrenip uygulamak her alanda donanımlı hale gelmek elbette mümkün değil. Ama verilen teorik ve pratik eğitimlerin öğrencilere geniş bakış açısı sunması büyük avantaj sağlar. Çünkü mühendislerde aranan en elzem özelliklerin başında aslında bu gelir. Yani herhangi bir sorunda farklı bakış açısından bakan, yeni çözümler ve fikirler üretebilenler bir adım öndedir. Dolayısıyla yeni ihtiyaçların ortaya çıkması demek yeni sorunlar ve yeni çözümler demek. Buna paralel olarak da mekatronik mühendislerine ihtiyaç günden güne artmaktadır.

Mekatronik Mühendisi Ne İş Yapar?

Mekatronik mühendisliği; elektronik, makine, yazılım, kontrol ve otomasyon gibi çeşitli alanları bünyesinde barındırır. Dolayısıyla bölüm mezunlarının çalışma yelpazesi geniştir ve hemen hemen her sektörde görev alabilirler.

Eğer mekatronik mühendisi olursanız aşağıdaki sektörlerde faaliyet gösterebilirsiniz:

• Endüstriyel elektronik alanında faaliyet gösteren firmalarda kart tasarımları yapabilirsiniz. Bunun için gömülü sistemlere ve programlamaya hâkim olmalısınız. Gerekli yazılım programlarını kullanabilmelisiniz.
• Fabrikaların kalite kontrol birimlerinde çalışabilirsiniz. Bunun için kalite yönetmelikleri hakkında gerekli bilgiye veya sertifikalara sahip olmalısınız.
• Bir fabrikanın tasarım bölümünde CAD/CAM uygulamalarını kullanarak makine parça çizimlerini yapabilirsiniz. Aynı zamanda üretim kısmında parçaların hangi şekilde nasıl üretileceğine karar verebilirsiniz. Üretim sürecini denetleme görevlerini üstlenebilirsiniz.
• Üretim sahası içinde İSG denetimi yapabilirsiniz. İSG’nin başlıca amacı ise yaşanabilecek sorunları tespit etmektir. 6331 sayılı İSG kanunu kapsamında gerekli önlemleri alarak meydana gelmesi muhtemel iş kazalarının önüne geçebilirsiniz.
• Yazılım alanında kendinizi geliştirerek bu alanda çok çeşitli işler yapabilirsiniz. O kadar geniş bir çalışma alanı var ki saymakla bitmez. Kısacası siz ne yapmak istiyorum, hangi yazılım dilini öğrenmeliyim? Sorularına cevap verip bu alanda ilerleyebilirsiniz.  

• Robotik ve endüstriyel makineler üreten fabrikalarda görev alabilirsiniz. Üniversitede alacağınız robotik derslerle birlikte gerekli bilgisayar programlarını da öğrenmelisiniz. En temel ders olarak endüstriyel otomasyon dersini yani PLC programlamayı bilmelisiniz. PLC programlama nasıl yapılır, PLC’nin görevi nedir? Sorularını cevaplayabilmeli ve mantığını mutlaka öğrenmelisiniz. Çünkü çalışacağınız fabrika da farklı PLC markaların ürünlerini kullanabilirsiniz. Dolayısıyla farklı markaların farklı programlama uygulamaları olduğundan önce işin mantığını oturtmalısınız. Çoğunlukla kullanılan PLC markaları ise Siemens/ Fanuc/ Schneider/ Omron/ Delta/ ABB’ dir.

Elbette örnekler daha da çoğaltılabilir. Fakat kısaca her sektörde farklı konumlarda mekatronik mühendislerini görebilmeniz mümkündür.

Mekatronik Mühendisliği İş İmkanları

Mekatronik mühendisleri yurt içinde farklı pozisyonlarda çalışabilmektedirler. Devlette çalışmak için KPSS sınavına girilmeli ve en az 90 üstü puan alınmalıdır. Bunun nedeni ise maalesef ki mekatronik mühendisliği kadrosunun neredeyse hiç açılmamasıdır. Abartısız alanınızda 1. dahi olsanız kadro açılmadığı sürece devlette çalışma imkanınız yoktur. Özelde ise iş imkanları vardır. Mekatronik mühendisleri ne iş yapar? Kısmında belirtildiği gibi özelde çok çeşitli işlerde çalıştıklarını söylemek yanlış olmaz. Özel sektörde işe alım sırasında en büyük etken çalışacağınız bölümle alakalı teknik bilginizdir. Aynı zamanda burada kullanılan bilgisayar programlarını bilip bilmemenizde önemlidir.

Mühendis adayının mezun olmadan önce bir tecrübe kazanması çoğunlukla mümkün olmuyor. Bu yüzden mümkün olan en kısa zamanda hedef belirlemeli ve belirlemiş olduğunuz alana yönelmelisiniz. Bu sayede mezun olmadan önce o alanda daha çok çalışmış ve gerekli bilgisayar programlarını daha iyi öğrenmiş olursunuz. Özel sektörde diğer etken ise yabancı dildir. Başta İngilizce, Almanca, Fransızca olmak üzere en az bir yabancı dil konuşup anlayabilmek iş hayatında önemlidir. Eğer çalışmak istediğiniz kurum yurt dışı satış yapıyorsa yabancı dil bilginizi %90 ihtimalle ölçmek isteyecektir.

Ayrıca yabancı diliniz çok iyiyse çeşitli imkanlardan yararlanarak yurt dışında da çalışabilirsiniz. İlaveten YLSY programı ile yani devlet bursuyla yüksek lisans veya doktora yapabilirsiniz. YLSY ile bazı kurumlar ve üniversiteler belli şartlar sağlandığında öğrenciyi yurt dışına göndermektedir. Öğrencinin tüm giderlerini, eğitim masraflarını, yurt masraflarını yine gönderen kurumlar karşılamaktadır. Öğrenci eğitimini tamamlayıp geri geldiğinde de onu gönderen kurumda çalışmaya başlayabilmektedir. Siz de YLSY gibi bir imkandan yararlanarak akademisyen veya sizi gönderen firmada mühendis olarak çalışabilirsiniz.

Mekatronik Mühendisliği Çalışma Alanları

Özetleyecek olursak mekatronik mühendislerinin çalıştığı sektörler ve çalışma alanları şöyledir:

• Ar-Ge
• Bakım onarım
• Bankacılık
• Bilgi teknolojileri
• Elektrikli ve otonom araçlar
• Havacılık
• İmalat
• İnsansız hava-kara araçları
• Kalite kontrol
• Madencilik
• Ormancılık
• Otomasyon
• Robotik
• Savunma sanayi
• Satış ve pazarlama
• Su altı arama sistemleri
• Tıbbı teknoloji
• Yapay zekâ
• Yüksek teknolojili laboratuvarlar

Mekatronik Mühendisinin Sahip Olması Gereken Özellikler

Hangi mühendislik disiplini olursa olsun şu önemli özellikleri dikkate almalısınız:

• En az bir yabancı dile hakim olmalı
• Matematik ve Fizik bilginizi mekatronik problemlerde uygulayabilmeli
• Olasılık ve istatistiğe hakim olmalı
• Tempolu çalışmaya uyum sağlayabilmeli
• Verimliliği artıran düşünme kabiliyetine sahip olabilmeli
• Karşılaşılacak herhangi bir sorunda hızlı ve pratik düşünerek alternatif çözümlerde bulunabilmeli
• Çalışma hayatınızda düzenli ve dikkatli olmalı
• Farklı alanlarla ortak çalışmalarda bulunacağınız için etkili iletişiminizin kuvvetli olması

Genel olarak mekatronik mühendislerinin ve hatta tüm mühendislerin sahip olması gereken başlıca özellikler bunlardır.

Mekatronik Mühendisliği Okumak Zor mu?

Kısmen zordur. Çünkü makine, elektronik, bilgisayar mühendisliğini kapsayan ana dersler dışında mekatronik alanındaki derslere de hakim olmalısınız. Çoğu derste bulunan laboratuvar ödevlerini ve deneylerini de özen göstererek yapmalısınız. 1. sınıfta temel elektrik-elektronik ve bilgisayar programlama derslerini alırsınız. Laboratuvarlara giderek arduino ile devre kurma ve programlanmasını öğrenirsiniz. Laboratuvarlarda sensörleri ve diğer elektronik devre elemanlarını tanırsınız. Ne nasıl çalışır, nerelerde niçin kullanılır öğrenirsiniz. Laboratuvarlar sizin için hem eğlenceli hem de eğitici olacaktır. Öğrenim hayatınız boyunca alacağınız tüm ana dersler ve laboratuvarlar düşünüldüğünde hepsini öğrenmek için biraz çaba sarf etmelisiniz. Doğal olarak bu da sizi yoracaktır.

Tüm bunlara ilaveten kişisel olarak kendinizi geliştirmenizi tavsiye ederim. Bunlar için fakülteniz de bulunan teknoloji takımlarına girip hem öğrenip hem de yarışmalara katılmanız size çok şey katacaktır. Ayrıca okul laboratuvarlarında yarı zamanlı öğrenci olarak çalışabilirsiniz. Laboratuvar imkanlarından da yararlanabilirsiniz. Genel olarak tüm bunları yaptığınızda ki bu verimli bir üniversite dönemi geçireceğiniz anlamına gelmektedir. Dolayısıyla mekatronik mühendisliği okumak kısmen zordur, yorucudur ama çok keyiflidir.

Mekatronik Mühendisliği Dersleri

Her üniversite de ders isimleri değişse de ana ve seçmeli dersler genel olarak şunlardır:

• Akışkanlar mekaniği
• Biyomekatronik
• Bulanık mantık
• CAM/CAD Programları
• Devre Analizi
• Diferansiyel denklemler
• Dijital kontrol
• Dinamik
• Elektrik-elektronik
• Elektriksel tahrik sistemleri
• Elektromanyetik enerji dönüşüm sistemleri
• Endüstriyel otomasyon
• Geri beslemeli kontrol
• Görüntü işleme
• Hidrolik-pnömatik sistemler
• Isı transferi
• Kalite kontrol
• Malzeme Bilimi
• Mekatronik yapı elemanları
• Mikroişlemciler
• Mukavemet
• Mühendislik matematiği
• Olasılık- istatistik
• Otomatik kontrol
• Programlama (C/C++, Java)
• Robotik tasarım                                                                 
• Statik
• Termodinamik

Mekatronik Mühendisi Nasıl Olunur?

Mekatronik mühendisliği nedir öğrendiğimize göre gelin bir de nasıl olabileceğimize göz atalım. Mekatronik mühendisi olmak için YKS’ye girerek sayısal alanda bir sıralama elde etmelisiniz. Sayısal puanınıza göre de üniversite tercihinizi gerçekleştirmelisiniz. Tercih yapmadan önce üniversitelerde ki mekatronik mühendisliği sıralamalarını incelemelisiniz. Seçenekler arasından şehir olarak bir eleme yapmalısınız. Hangisinin size uygun olup olmadığına karar vermelisiniz. Kararsız kaldıklarınızı listeleyerek o üniversitelerde ki bölümü detaylı araştırmalısınız. Laboratuvarlarını incelemeli, üniversitelerin sunduğu imkanları dikkate almalısınız. Üniversitelerde 1 yıl zorunlu İngilizce hazırlık programı uygulanıp uygulanmadığına dikkat edin. Bazı üniversitelerde isteğe bağlı hazırlık programı varken bazılarında zorunludur. Tercih yapmadan önce üniversitelerin web sitesinden ilgili konuları araştırmalı ve ona göre seçim yapmalısınız. İmkanlar ve şartlar seçeceğiniz üniversiteye göre değişebilir. O sebeple araştırmalarınızı dikkatlice yapmanız ve tercihlerde bulunmanız önemlidir. Son aşamada mekatronik mühendisliği okumak zor mu? kısmında bahsettiğim taktikleri uygulayarak en iyi şekilde mezun olabilirsiniz.

Mekatronik Mühendisliği Maaşları

Mekatronik mühendisliği mezunları devlet kadrolarında neredeyse istihdam edilmemektedirler. Yılda en fazla 1-2 kişilik kadro açılmaktadır. 1-2 kişiden biri olmak için KPSS Genel yetenek-genel kültür sınavından en az 90 puan ve üstü almalısınız. Ancak genç mezunsanız ve devlet kadrosunda çalışmaya başlarsanız alacağınız en düşük maaş 8,700 olup en yüksek maaş 11,350’dir. Devlette maaşın yükselmesi memurluk derecenizin artmasıyla olur. Derece ise tecrübe, lisans-yüksek lisans-doktora yapmanıza bağlı olarak değişir. Devlette kadro sayısı çok az olmasından dolayı mezunların hepsi özel sektörde çalışmaktadırlar.

Özel sektörde ise maaş skalası çeşitli nedenlerden dolayı çok değişkenlik gösterdiği için net bir rakam vermek doğru olmaz. Şu anda işe yeni başlayan mühendislere verilen maaş yaklaşık olarak 6,000 civarındadır. Her alanda olduğu gibi deneyimin önemi büyüktür. Ek olarak eğitim seviyesinin artması, bilinen yabancı diller ve yıllık zamlar maaş artışında önemli etkenlerdir. Aynı zamanda çalışılan sektöre göre de maaşlarda değişiklik olabilmektedir. O yüzden üst bir limit söylemek mümkün değildir.

Mekatronik mühendisliği maaşları adlı içeriğimizden maaşlar hakkında daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.

Bu yazımda mekatronik mühendisliği nedir ve mekatronik mühendisi ne iş yapar? Sorularına cevap vermeye çalıştım. Aklınıza takılan konular hakkında soru ve görüşlerinizi yorumlar kısmında benimle paylaşabilirsiniz.