Kaynak Mühendisliği Nedir? Nasıl Olunur?

Kaynak, genellikle metal ve termoplastik malzemelerin ısı, basınç, titreşim ve sürtünme kullanılarak birleştirildiği işleme verilen isimdir. Kaynak mühendisliği ise malzeme bilimi, tasarımı, muayenesi, mekanik ve elektronik sistemler gibi oldukça geniş bir alanı kapsayan mühendislik disiplinidir. Bu yazımda kaynak mühendisliği nedir ve kaynak mühendisi nasıl olunur? Gibi birçok soruya elimden geldiğince cevap vereceğim.

Kaynak Mühendisliği Tarihçesi

Metallerin birleştirilme tarihi bundan yaklaşık birkaç bin yıl öncesine dayanmaktadır. En eski örnekleri Avrupa ve Orta Doğu’daki Tunç ve Demir çağlarından gelmektedir. Dövülerek ısıtılmış metallerin birleştirilmesi ile ilgili ilk yazılı kaynak ise 1540 yılında Vannoccio Biringuccio tarafından yayınlanmıştır.

Gelişen endüstriyle birlikte kaynak alanındaki çalışmalarda da ilerleme kaydedilmiştir. 1800 yılında ark kaynağındaki gelişmeler, 1888 yılında metal elektrotların icadıyla devam etmiştir. Birinci Dünya Savaşı ile kaynak kullanımı büyük ölçüde artmıştır. Çeşitli askeri güçler kendilerini en iyi kaynak işlemini bulmaya adamıştır.

1920’lerde otomatik kaynağın tanıtılmasıyla kaynak teknolojisinde önemli ilerlemeler kaydedilmiştir. 1930’larda ve daha sonraki İkinci Dünya Savaşı ile ark kaynağında da büyük gelişmeler kaydedilmiştir. 1960 yılında lazerin icadıyla lazer ışını kaynağı, 1967’de manyetik darbe kaynağı, 1991 yılında sürtünmeli karıştırma kaynağı da olmak üzere çeşitli kaynak metodları geliştirilmiştir.

Birçok çeşidi olmasına rağmen yüksek maliyetler nedeniyle uygulama alanı kısıtlanan kaynak mühendisliği ülkelerce bulunmaz bir hint kumaşı haline gelmiştir.

Kaynak mühendisliği tarihçesini öğrendiğimize göre şimdi kaynak mühendisliği nedir? Sorusunu birlikte inceleyebiliriz.

Kaynak Mühendisliği Nedir?

Teknolojinin gelişmesiyle birlikte yeni doğan üretim ihtiyaçlarının karşılanması için belirli bir alana yönelmiş spesifik mühendislik dalları artış göstermiştir. Kaynak mühendisliği esasen makine mühendisliğinin, metalurji ve malzeme mühendisliğinin üretim yönleriyle ilgilenen dallarından biridir. Kaynak sanıldığı gibi yalnızca bir prosesten ibaret değildir. İyi bir kaynak mühendisi bir ürünün üretimine yol açan kaynağın tüm yönleriyle de (malzeme bilimi, tasarımı, muayenesi) ilgilenmektedir. Ayrıca kaynak mühendisliği; mekanik ve elektronik sistemler, lazerler gibi oldukça geniş bir alanı da kapsamaktadır. Önemi her geçen gün daha çok anlaşılan kaynak mühendisliğinin yirmiden fazla farklı alanı mevcuttur.  Aşağıda bazı kaynak alanları verilmiştir.

• Kaynak
  • Füzyon kaynağı
    • Gaz kaynağı
    • Direnç kaynağı
    • Ark kaynağı
    • Yeni kaynak
    • Termit kaynak
  • Katı hal kaynağı
    • Yarı iletken kaynak

Her kaynak işlemi prensip olarak karmaşıktır ve her kaynak dalı tam bir disiplindir. Maalesef ki bir kaynak mühendisi tüm dallarda usta olamaz. Yalnızca birinde profesyonelleşebilir.

Kaynak mühendislerinin nihai rolü ise kaynak yapılarının güvenliğini sağlamaktır. Esasen kaynak mühendisleri aşağıda listelenen maddelerin kararını vermektedir.

• Hangi kaynak işleminin o uygulama için uygun olduğuna
• Kaynağın fiziksel tasarımına
• Kaynağın ön koşullarına
• Hangi muayene yönteminin kullanılacağına (görsel, tahribatlı ve tahribatsız muayene)
• Gerekli standartların belirlenmesine ( penetrasyon, külçe çapı, kaynak sonrası malzeme yapısı, mukavemet parametresi, kesme, çekme, vb.)
• Alınması gereken önlemlere
• Tasarım uygunluğuna
• Kalite kontrol prosedürlerine

Kaynak mühendisleri endüstride büyük bir potansiyele ve fırsata sahiptir. Araştırma, geliştirme, maliyet azaltma, yeni süreç geliştirme, son teknolojileri kullanarak mevcut süreçte değişiklik yapma gibi pek çok alandan sorumludur. Kaynak mühendislerinin belli başlı görevlerini aşağıdaki gibi listeleyebiliriz.

• Kaynaklı imalat tasarımı
• Kaynaklı imalat yöntemi
• Kaynak haritası çıkarma
• Kaynakçı sınavlarını yapma ve belgelendirme
• Kaynak yöntem talimatı, kaynak yöntem onayı oluşturma
• Kalite güvence sistemi oluşturma
• Dökümantasyon

Kaynak mühendisleri kaynaklı imalat yapan tüm sektörlerde ve projelerde yer alabilmektedir.

Kaynak mühendisliği nedir? Sorusuna cevap bulduğumuza göre şimdi nasıl kaynak mühendisi olunur? Sorusuna birlikte göz atalım.

Kaynak Mühendisi Nasıl Olunur?

Öncelikle bir kaynak mühendisi olabilmek için kaynak mühendisliği eğitimi almak gerekmektedir. Çünkü kaynak mühendisleri uluslararası standartlara göre kalite güvencesi taşımaktadır. Bu bağlamda da verilen kaynak mühendisliği eğitimlerinin Uluslararası Kaynak Enstitüsü yönergelerine göre yürütülmesi gerekmektedir. Türkiye’de ise bu eğitimi veren yalnızca üç kurum bulunmaktadır.

Kaynak Mühendisliği Eğitimi Veren Kurumlar

1. Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Kaynak Teknolojisi ve Tahribatsız Muayene Araştırma Uygulama Merkezi
2. Gedik Eğitim Vakfı (GEV) İstanbul ve İzmir Eğitim Merkezleri
3. GSI – SLV (Bilgisayar destekli uzaktan eğitim)

Her kurumda yıl içinde 2 farklı dönem belirlenir. Eğitim 3-4 bölümden ve yaklaşık 500 saatten oluşmaktadır. Eğitimin genel içeriği teorik bilgidir. Bu eğitime yalnızca teknik bir alanda mühendislik diplomasına sahip olan kişiler katılabilir. Kurs sonucunda yapılan sınavda başarılı olanlara ise “Uluslararası Kaynak Mühendisi” diploması verilmektedir.

Teorik olarak verilen kaynak mühendisliği eğitim içeriği:

• Kaynak yöntemleri
• Malzemeler ve kaynak esnasındaki davranışları
• Konstrüksiyon, tasarım ve hesaplamalar
• Üretim ve kalite güvencesi

Kaynak mühendisi nasıl olunur? Sorusuna cevap verdiğimize göre kaynak mühendisliği iş imkanları nelerdir? Sorusuna cevap arayabiliriz.

Kaynak Mühendisliği İş İmkanları Nelerdir?

Üretimin olduğu hemen hemen her alanda kendine iş sahası bulabilen kaynak mühendislerinin spesifik bazı iş alanları vardır. Bunlar aşağıdaki gibidir.

• Enerji ve boru hatları
• Gemi inşaatı
• Çelik konstrüksiyonlu yapılar
• Tank ve basınçlı kap üretimi
• Açık deniz yapıları
• Ulaşım
• Denetim hizmetleri

Tavsiye Yazı: Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Nedir?

Bu yazımda kaynak mühendisliği nedir ve kaynak mühendisi nasıl olunur? Gibi birçok soruya elimden geldiğince cevap vermeye çalıştım. Sizler de kaynak mühendisliği hakkında soru ve görüşlerinizi yorumlar kısmında benimle paylaşabilirsiniz.